Thực hiện Luật hòa giải ở cơ sở (2013-2023), được sự
quan tâm, lãnh đạo, chỉ đạo toàn diện của các cấp ủy đảng, chính quyền địa
phương, hoạt động hòa giải ở cơ sở trên địa bàn tỉnh Nam Định đã góp phần giải
quyết kịp thời, từ gốc mâu thuẫn, xích mích, các tranh chấp trong gia đình,
cộng đồng dân cư, duy trì, củng cố tình đoàn kết trong nội bộ Nhân dân, phòng
ngừa, hạn chế vi phạm pháp luật, tiết kiệm thời gian, chi phí, công sức của
nhân dân cũng như của Nhà nước, góp phần giảm bớt khiếu nại, tố cáo, phản ánh
kiến nghị của nhân dân…
Để tổ chức thực hiện Luật Hòa giải ở cơ sở và các văn
bản hướng dẫn thi hành, trong 10 năm qua, UBND tỉnh, Sở Tư pháp ban hành nhiều
văn bản chỉ đạo, điều hành, sơ kết, tổng kết, hướng dẫn Luật, các Đề án về công
tác hòa giải ở cơ sở trên địa bàn tỉnh. Trên cơ sở chỉ đạo của UBND tỉnh, Sở Tư
pháp, UBND cấp huyện, xã đã xây dựng, ban hành và nghiêm túc tổ chức thực hiện
Kế hoạch triển khai Luật hòa giải ở cơ sở, triển khai thực hiện Đề án 428 về “Nâng cao năng lực đội ngũ hòa giải viên ở cơ sở giai đoạn 2019 – 2022”; hàng năm đều ban hành Kế hoạch công tác phổ biến, giáo dục pháp
luật, hòa giải ở cơ sở, xây dựng cấp xã đạt chuẩn tiếp cận pháp luật, kịp thời
chỉ đạo, hướng dẫn và tổ chức triển khai thực hiện có hiệu quả công tác hòa
giải tại địa phương. Ngoài ra, trong năm 2009, Sở Tư pháp và Ban Thường trực Ủy
ban MTTQ tỉnh đã tổ chức ký kết Chương trình phối hợp số 01/CTPH-STP-BTTUBMTTQ,
trong đó có nội dung phối hợp thực hiện công tác hòa giải ở cơ sở, đồng thời,
hướng dẫn, chỉ đạo ngành Tư pháp cấp huyện, xã phối hợp với MTTQ và các tổ chức
thành viên trong công tác hòa giải ở cơ sở; UBMTTQ huyện, xã,
thị trấn cũng
đã tích cực phối hợp, tham gia bầu hòa giải viên, mở rộng, thu hút được
nhiều thành phần, nhiều lực lượng tham gia.
Với sự nỗ lực của các cấp,
các ngành, kết quả thực hiện Luật hòa giải ở cơ sở trên địa bàn tỉnh Nam Định
được đánh giá triển khai toàn diện, để lại những dấu mốc ấn tượng, được nhân
dân ủng hộ và đón nhận:
Trong 10 năm qua, toàn tỉnh đã
tổ chức hơn 720 hội nghị, tọa đàm, buổi tuyên truyền, nói chuyện
chuyên đề về pháp luật hòa giải ở cơ sở và các lĩnh vực liên quan: đất đai, dân sự, hôn
nhân & gia đình... cho 79.024
lượt cán bộ, hòa giải viên cơ sở và nhân dân trên địa bàn toàn tỉnh (trong đó Hòa giải viên cơ sở: 77.144 lượt người). Đặc biệt, ứng dụng công nghệ thông tin trong
phổ biến giáo dục pháp luật, năm 2021, năm 2023 Sở Tư pháp đã tổ chức các Hội
nghị trực tuyến bồi dưỡng pháp luật về hòa giải và pháp luật liên quan qua phần
mềm Zoom cho đội ngũ hòa giải viên cơ sở của tỉnh với khoảng 300 điểm cầu với
hàng ngàn lượt người tham dự. Sở cũng biên soạn, biên tập tài liệu hướng dẫn
nghiệp vụ hòa giải ở cơ sở đăng tải lên cổng thông tin điện tử của Sở và gửi
văn bản đề nghị các Phòng Tư pháp hướng dẫn cán bộ, công chức và hòa giải viên
của huyện nghiên cứu, áp dụng. Biên
soạn, biên tập, in ấn và phát
hành tài liệu tuyên truyền về Luật hòa giải ở cơ sở,
bao gồm: đề cương tuyên truyền Luật, hỏi đáp pháp luật, tờ rơi, tờ gấp tìm hiểu
pháp luật, Bản tin Tư pháp, sổ tay
pháp luật, tập san chuyên
ngành của MTTQ, Hội nông dân....; biên tập các tin, bài tuyên truyền
phát trên hệ thống loa truyền thanh cơ sở.
Để nâng cao năng lực cho
đội ngũ hòa giải viên ở cơ sở, hàng năm, Sở Tư pháp đều phối hợp với UBND các huyện, thành
phố tổ chức từ 05 đến 10 lớp bồi dưỡng kiến thức pháp luật về dân sự, hình sự,
hôn nhân và gia đình ... và kỹ năng hòa giải cho đội ngũ hòa giải viên của các
địa phương; phối hợp Ủy ban MTTQ, Hội Phụ nữ, Hội Nông dân, Hội Cựu chiến binh
tỉnh tổ chức tổ chức lớp bồi dưỡng kiến thức pháp luật, kỹ năng phổ biến pháp
luật và hòa giải ở cơ sở cho đội ngũ cán bộ, hội viên các hội theo các chương
trình, kế hoạch phối hợp liên ngành đã ký kết.
Thiết thực hưởng ứng các hoạt
động do Bộ Tư pháp phát động, tổ chức thực hiện Kế hoạch tổ chức Hội thi Hoà
giải viên viên giỏi toàn quốc lần thứ IV; Sở Tư pháp đã tham mưu UBND tỉnh Nam
Định đã chọn Đội dự thi Hội thi gồm 7 hòa giải viên thuộc phường Cửa Bắc,
thành phố Nam Định đại diện cho đội ngũ Hoà giải viên của tỉnh tham dự hội thi.
Sở Tư pháp đã chủ trì, phối hợp với các đơn vị liên quan chuẩn bị các điều kiện cần thiết, thành lập Đoàn công tác và tham gia
Vòng khu vực – Hội thi hòa giải viên giỏi toàn quốc lần thứ 4 tại thành phố Hải
Phòng; kết quả: Sau 02 ngày thi đấu, đội thi của tỉnh Nam
Định đã được Ban tổ chức trao Giải thưởng “Đội thi có kiến thức pháp luật tốt”.
Thực hiện
Luật hòa giải cơ sở năm 2013 và sự hướng dẫn, chỉ đạo của cấp tỉnh, huyện, UBND
các xã, thị trấn đã thường xuyên kiện toàn các tổ hòa giải ở cơ sở đảm bảo
cả về số lượng và chất lượng. Hiện nay,
sau khi thực hiện sáp nhập thôn, xóm, tổ dân phố,
và kiện toàn lại toàn tỉnh có 2.166 tổ
hoà giải ở cơ sở và 14.248 hòa giải viên, trong đó, thành viên tổ hòa
giải là Bí thư chi bộ, Tổ trưởng Tổ dân phố (Trưởng thôn, xóm), thành viên Ban
công tác Mặt trận. Tùy theo quy mô dân số, mỗi tổ hòa giải có
từ 5 đến 7 thành viên đảm bảo thành phần theo quy định, ngoài ra còn có thêm
đại diện của các tổ chức như: Hội phụ nữ, Hội nông dân, Hội Cựu Chiến binh, Hội
người cao tuổi, Đoàn thanh niên.... Những thành viên này đều được Ban công tác
Mặt trận phối hợp với Chi bộ tín nhiệm, hiệp thương, giới thiệu và được đa số
nhân dân tại cơ sở tin tưởng, bầu tham gia tổ hòa giải theo đúng quy định của
pháp luật. Với việc thường
xuyên rà soát, củng cố, kiện toàn các Tổ hoà giải và hòa giải viên cơ sở tại
Nam Định đã góp phần quan trọng nâng cao chất lượng tư vấn trong từng vụ việc
hoà giải và đội ngũ này đã thực sự là những hạt nhân
nòng cốt trong công tác hoà giải ở cơ sở góp phần giữ vững bình yên trong nội
bộ Nhân dân.
Sau 10 năm, các tổ hòa giải
trên địa bàn tỉnh đã tiếp nhận giải quyết 16.157 vụ việc, trong đó
hòa giải thành 11.403 vụ việc, đạt 70,6%. Theo báo cáo của các địa
phương, phần lớn các vụ việc được tiếp nhận hòa giải ở cơ sở là các tranh chấp
về quyền sử dụng đất còn lại là các vụ việc hôn nhân & gia đình, dân sự... Số vụ việc tiếp nhận hòa giải giảm cho
thấy công tác hòa giải đã góp phần giải quyết mâu thuẫn, tranh chấp nhỏ trong
cộng đồng dân cư, hạn chế khiếu kiện vượt cấp góp phần đảm bảo an ninh chính
trị, trật tự an toàn xã hội tại địa phương.
Sự phối hợp của Mặt trận Tổ
quốc Việt Nam, các tổ chức thành viên của Mặt trận với cơ quan Tư pháp trong
công tác hòa giải ở cơ sở
Công tác hòa giải ở cơ sở đã
được Mặt trận các cấp quan tâm, Ban Thường trực Ủy ban MTTQ Việt Nam cấp tỉnh,
cấp huyện đã chỉ đạo, hướng dẫn MTTQ cấp xã lồng ghép hoạt động hòa giải trong
các phong trào, cuộc vận động tại cộng đồng dân cư, đặc biệt là cuộc vận động
“Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hoá ở khu dân cư”, nhằm gắn công tác
hòa giải ở cơ sở với nhiệm vụ phát triển văn hóa – xã hội của địa phương, đưa
kết quả thực hiện công tác hòa giải ở cơ sở thành một tiêu chí trong đánh giá
thực hiện cuộc vận động, góp phần động viên, tôn vinh, nhân rộng các mô hình,
điển hình về hòa giải ở cơ sở. Tích cực phối hợp với chính quyền vận động nhân
dân giải quyết các tranh chấp, mâu thuẫn trong gia đình, khu dân cư bằng biện
pháp hòa giải, khuyến khích những thành viên của gia đình mình và những cá nhân
có uy tín, có chuyên môn và kinh nghiệm hòa giải tham gia tổ hòa giải.
Đạt được kết quả trên có sự
đóng góp không nhỏ của Mặt trận tổ quốc và các tổ chức thành viên của Mặt trận
từ tỉnh đến cơ sở trong việc phối hợp chặt chẽ với ngành Tư pháp, các cơ quan
chức năng hướng dẫn công tác hòa giải ở cơ sở gắn với việc thực hiện các phong
trào, cuộc vận động do MTTQ Việt Nam phát động và chủ trì...
Nhìn lại chặng đường
10 năm thực hiện Luật Hòa giải ở cơ sở, có thể khẳng định: công tác hòa giải ở
cơ sở trên địa bàn tỉnh Nam Định đã mang lại nhiều hiệu quả tích cực, góp phần
ngăn chặn hành vi vi phạm pháp luật, các mâu thuẫn tranh chấp phát sinh trong
cộng đồng dân cư, giữ gìn mối quan hệ đoàn kết gắn bó cộng đồng dân cư, đảm bảo
ổn định trật tự, an toàn xã hội…Xác định được vai trò quan trọng của công tác hòa giải ở cơ sở đối với đời
sống xã hội, để tiếp tục phát huy những kết quả đã đạt được, trong thời gian
tới, tỉnh Nam Định xác định sẽ tiếp tục tăng cường sự lãnh đạo, chỉ đạo của các
cấp ủy Đảng, chính quyền trong công tác này cũng như tăng cường sự phối hợp
chặt chẽ với các cơ quan, tổ chức liên quan để triển khai thực hiện; đẩy mạnh
công tác tuyên truyền, phổ biến pháp luật về hòa giải cơ sở; thường xuyên củng
cố, kiện toàn và nâng cao năng lực cho đội ngũ hòa giải viên ở cơ sở, góp phần
phát triển kinh tế - xã hội của địa phương./.
Thu Trang - Phòng PB-TDTHPL